ABD Ruleti ile Rus Matruşka’sı arasında kaldık..!!!
Tüm Dünya Trump’un Rulet’ine karşı tedbir almaya çalışırken, Putin’in peş peşe çıkardığı Matruşka’ları ile nefes alsa da, bu işin daha ne kadar süreceği merak konusu.
Nefes almadan takip ettiğimiz bu gerilime alışacağız, yılmadan mücadele edeceğiz.
ABD’nin işi yer altındaki definelere ulaşmaktır. Yer üstü fazla ilgilendirmiyor. Putin ise SSCB dönemindeki Süper gücünü kazanmak için yer üstüne daha çok önem veriyor.
Bakın size tarihten bir anektod aktarayım.
Yıllardır İzmir Buca’da ikamet ediyorum.
Buca denince ilk akla gelen LEVANTEN’lerdir.
Buca’nın her köşesinde Levanten izi günümüzde bile hala kendini korumaktadır.
Tarihi geçmişimizle pek ilgilenmeyen halkımıza LEVANTEN’leri sorduğumuzda ilk alacağımız cevaplar Buca’daki Köşk’leri, Saray’ları İlk Tren Yolunun Anadolu’da onlar tarafından yapıldığı söylenir.
Günümüz Buca’sı ; 700.000’lere varan İzmir’in ikinci Metrepol ilçesidir. Logo’sunda ‘’ ÜZÜM ‘’ salkımı ile geçmiş zenginliğine atıfta bulunsa da, işin aslı öyle değil.
Buca’nın zenginliği ‘’ MEYAN KÖKÜ’NDEN ‘’ gelir.
Levantenler’in Dünya zenginliği Meyan Kökü ve Meyan Bal’ı ile eş değerdir. Buca’da yaşamışlardır.
Buca’yı Mesken ve Merkez edinen Levantenler ‘’ Mac Andrews and Forbes Company’’ adı altında kurdukları şirket ile nerede ise Batı Anadolu’dan, Doğu ve Güney Doğu Bölgelerine kadar tüm Anadolu topraklarında kilometrelerce kare arazi kiralayıp, Fabrikalar kurarak Dünya devi olmuşlardır.
Merkez üs’leri BUCA, Merkez Limanları İzmir ‘dir.
Dünya Devi olmalarının ham maddesi ise ‘’ MEYAN KÖKÜ ‘’dür
Meyan Kökü, 18. Yüzyılın ilk yıllarına kadar Türkler tarafından pek bilinmiyordu.. Osmanlı zamanında Aydın, Bağdat, Basra, Halep, Musul, Elazığ, Suriye, Adana, Beyrut Vilayetleri ile birlikte, Asya’da; Çin, Türkistan ve İran, Avrupa’da; Yunanistan, İtalya ve İspanya’da Meyan Kök’ü yetişiyordu.
Meyan Kök’leri işlendikten sonra ,Dünya’da %50 verim alındığı Topraklar/Bölgeler Aydın, Söke, Çine, Sarayköy, Denizli, Manisa, Turgutlu, Alaşehir, Salihli, Menemen ve Nazillidir..
Dünya’nın diğer yerlerindeki yetişenlerin verimi ise %20’dir.
Aydın Tren yolunun İzmir’e bağlantısı anlaşıldı sanırım.
Türk Çiftçisi tarafından zararlı Madde kabul edilen ve toplanıp, doğaya atılan, Meyan Kökü, Balından, Çiğneme ve Sarma Tütün’ün işlenmesi, Şekerleme ve Bira benzeri içkilerin yapımında tad değiştirici, Mide, Kramp/Ülser tedavisinde , Eczacılıkta kullanıldığını Avrupa’lılar çok iyi biliyor, Türk’lerin bilinmemesini de özellikle istemişlerdir. Avrupa’lılar 18. yüzyıl başlarında Kapitülasyonları genişleterek Osmanlı topraklarını kendileri için tümüyle açık pazara dönüştürmüşlerdir adeta.
16 Ağustos 1838 tarihinde Balta Liman’ında Osmanlının İngiliz Devleti ile yaptığı Ticaret antlaşmasını takiben, Özellikle Batı Anadolu ( İzmir - Buca ) İngiliz tüccarların hayat alanı oldu.
Levantenler olarak tanımladığımız, Forbes, Aileleri en başı çekenlerdendi. ( Whittall, Wilkin, Baltazzi, Perkins, Edwards, gibi aileler Buca başta olmak üzere İzmir’in diğer ilçelerine yerleşirken, Aydın ve bölgesinde Türk çiftçilerin tarlalarının kenarlarında çer/çöp diye attığı Meyan Kök’lerini toplayıp, Fabrikalar kurarak servetlerine servet kattılar.
Forbes’ler Söke’de 1851 yılında ilk Meyan Kökü Değirmenini kurdular, o yıllar Osmanlı Devleti konunun önemini hala kavrayamadığı için üretimlerinden dolayı Levanten’lerden vergi bile almıyordu.
Taki 1854 yılında ‘’ Mac Andrews and Forbes Company’’ adlı şirketin Aydın’da kurduğu dev fabrikaya kadar. Forbes hemen ardından Söke, Kuşadası ve Nazilli’de üç fabrikayı birden açtılar. Takiben Manisa Alaşehir’de bir Fabrika daha kurdular.
Forbes’in Gediz ve Menderes havzasının tamamında Meyan Kök’ü toplama merkezlerinin adına da ilginçtir ‘’ TOKAT ‘’ adını verdiler.
Mac Andrews ve Forbes 1875 yıllarından sonra Meyan Kökü toplama ve Üretimde tekelleşmiş, Anadolu’nun tamamında Meyan Kökü ve Balının tek temsilcisi olmuştur. Anadolu’da 1854 yılından 1875 yılına kadar 20 yıl içerisinde Yurtdışı ihracatını 12 katına çıkardılar.
1875 yılında ‘’ Abacıoğlu ‘’ adı altında bir Ermeni tarafından Aydın ve Söke’de iki Meyan Fabrikası kurularak Forbes’lere ihracatta rakip oldu ise de,
Şimdi bahsedeceğim konuya dikkat !!!
Abacıoğlu en büyük ihracatı ABD’ye yapıyordu.
1881 yılında ABD Hükümeti Meyan Bal’ı ithalatından alınan gümrük vergisini yükseltince Abacıoğlu zarar görerek piyasadan çekildi.
Forbes 1879 yılında Osmanlı Hükümetinin Meyan Bal’ından tamamen vergiyi kaldırması ile Aydın’da 20.000 Sterlin’lik bir yatırım yapıp, Abacıoğlu’nun da piyasadan çekilmesiyle Aydın bölgesinde 18 kilometrekarelik bir alanı da kiralayarak gücüne güç kattı.
Forbes, Aydın, Nazilli ve Söke civarındaki Linyit Madenlerine de el atarak , adeta Dünya çapında Tröstleşti. ( Buca – Aydın Tren yolunun yapılış nedenlerinden ).
Emperyalist bir Pazar sürecine giren Meyan Kökü, MEYAN MEYDAN SAVAŞLARINA DÖNÜŞEREK, Almanların da pazara girmesini sağladı. 1886 yılında Aydın’da binlerce dönüm arazi kiralayıp Meyan Balı Fabrikası kurdular, yalnız kimliği belirsiz !!! 200 civarında kişi fabrikayı basıp talan ederek, Almanların piyasadan çekilmesini sağladılar.
Bu olay Forbes’i daha büyüterek yaklaşık 312 kilometrekare araziyi daha kiralayarak Dünya devi olmasının yolunu açacaktır.
İskenderun, Urfa ve Kilis’te fabrikalar kurup, binlerce kilometrekare Anadolu topraklarını kiralayarak Batı Anadolu’nun yanında, Doğu ve Güney Doğuya da açılmaya başladılar.
Merkezi Aydın Söke’de bulunan Forbes, Meyan Balı Fabrikaları zaman, zaman, Rum çetelerinin baskınları ile karşı karşıya gelince, zamanın en güçlü Efe’si Çakırcalı’dan yardım aldılar, olayların devam etmesi üzerine, daha sonraları 1902 yılında ABD vatandaşlığına geçerek Merkezlerini New York’a taşımışlardır.
1855 Kırım Savaşına kadar Osmanlı’nın Tarım ürünlerinde İngiltere’ye ihracatının birinci sırasında Meyan Kök’ü yer aldığını belirtmeden geçemeyeceğim.
1868 yılında İzmir Liman’ından en büyük Meyan Kök’ü ihracatının birincisi ise ABD’dir.
Birinci Dünya savaşı öncesinde ABD’nin Meyan Kök’ü ve Bal’ına uyguladığı %100 gümrük vergisi ile ABD pazarına sokmaması, Osmanlı Devleti’nin Meyan Kök’ü üretimi ve ihracatını ciddiye almamasına sebep olmuştur.
Günümüzde Çin dahil bir çok ülkeyi Ekonomik olarak zarara sokmak isteyen ABD, 171 yıl önce Osmanlı’ya, Aydın’a, Levantenlerin merkezi üs olarak kullandığı BUCA’yada gümrük vergisini %100 artırarak tarihi tekerrürü devam ettirmiştir..
1919’da Yunanlıların İzmir ve Batı Anadolu’yu işgali ile Meyan Kök’ü üretimi de nerede ise son bulmuştur.
1922 Yılında Halkapınar’da kurulan İzmir Sanayi Şirketi’nin kurduğu Meyan Kök’ü işleme ve Bal üretimi Fabrikasını ben ve benim yaşımda olanlar iyi hatırlar, bir ara DGM Mahkemeleri binası olan Fabrika şimdi yanı başında yükselen gökdelenlerin arasında kalmıştır. İnşallah yok olup gitmezler.
Bereket Levantenler’den kalan Tarihi Hava Gazı Fabrikası restore edilerek günümüzde işlevsel hale getirilip Milli değerlerimize kazandırılmıştır.
Kızılçulluk Su Yolları altında bulunan Meyan Kökü Fabrikası ve Çalışan Türk işçilerini İngiliz arşivinden alarak okurlarımla paylaşıyorum,
Günümüzde Meyan Kökünü merak edenlere ; Aydın ve Yöresinde üretilen Meyan Kök’ü ile Türkiye’nin hala %81 ‘lik bir bölümünü teşkil etmektedir bilgisini düşeyim.
DİP NOT;
Meyan Kök’ü Amerikalılar için neden bu kadar önemli idi ? Bu günün Petrolü ne kadar önemli ise o yıllar Meyan Kökü de Petrol kadar önemlidir.
Amerika’nın Dünya Devleri Sigara üreticisi Philip Morris Meyan Kökünü sigarada Aroma, Coca Cola ise tadlandırıcı olarak kullanmaktadır.
Küçük bir hikaye ile yazımı sonlandırayım.
Yıl 8 Mayıs 1866, ABD’li bir eczacı Dr. John S.Pemberton, Georgia Atlanta’da üç ayaklı pirinç bir çaydanlıkta lezzetli ve serinletici bir şurup yapar, Karbonatlı su ile karıştırdığı şurubu dostlarına ikram eder, Bu yeni şurup öylesine beğenildi ki Dr. John S.Pemberton Jacob’s eczanesinin bahçesinde bardağı 5 Cent’ten satışa sunar.
Günlük satışı ortalama 5 bardaktı. Pamberton işini büyütür, Frank Robinson ile ortaklık kurdu. Coca Cola’nın bu güne kadar değişmeyen adı ve logosu böyle oluştu.
Makaleme son verirken, ABD ile Suriye pazarlığına oturan Devlet Büyüklerimizin zihin açıklığına,
31 Ekim – 2 Kasım 2014’te İzmir Ticaret Oda’sının düzenlediği İkinci Levanten Sempozyumuna kimler katıldı neler konuşuldu BUCA’yı yönetenlere hatırlatmak isterim.
Liderlerinin renkleri Sarışın veya Siyah olsa da fark etmiyor, ABD kuruluşundan bu yana Mezar kazıcılığını gelenek haline getirmiş, gözü hep yer altında olan Hazine avcısı Emperyal bir devlettir.
ABD, NATO Karargahı’nı neden BUCA’ya taşımada ısrar etti ? Papaz Okulu kimler tarafından Misyoner Okulu haline getirildi ? Mustafa Kemal Atatürk neden Papaz okulunu kapattı ? bu soruların tamamında ABD’nin izi var…!!!
BİZ BİRLİK OLALIM, BERABER OLALIM YETER, ÖZELLİKLE BU GÜNLERDE,
KARŞI KARŞIYA GELDİĞİMİZ NOKTA, KURTULUŞ SAVAŞINDAN SONRA İLK DEFA BU KADAR CİDDİ BİR SINAVDAN GEÇERKEN, MAGAZİNSEL VE SOYUT ELEŞTİRİLERİ BIRAKALIM.
Başta bizlerin rahat uyuyabilmesi için Canını feda eden ŞEHİTLERİMİZE RAHMET, Yurt içi ve Yurt dışında gece gündüz, yaz/kış demeden nöbet tutan Mehmetçiğimiz olmak üzere, Yüce Türk Milleti’nin Mubarek Kurban Bayramını Kutlarım.
Hayırlı Haftalar dileğiyle.