Otobüste yanımda oturan yaşlı adam “Buranın sıcağı bir başka, soğuğu bir başka”dedi ve devam etti..“Askerliğimde Erzurum’da -37 dereceyi yaşadım valla buradaki kadar üşümedim. Urfa’da +45 dereceyi yaşadım böyle terlemedim. Üzerime yapışıyor giydiklerim. Ee siz de tatile gidin diyeceksin. Emekliyim. Hafta sonu arkadaşlar Gümüldür’e gezi düzenliyorlardı. Eşimle konuştuk, ‘biz de gidelim’ dedik. Dedik de gitsek ay sonunu getiremeyeceğiz. Kafa kafaya verdik. ‘Biz gitmiş gibi yapalım aç ve açıkta kalmaktan iyidir’ dedik. Çekiyoruz işte sıcağı”
İzmir’in sıcağı bu yıl daha da felaket. Ve bu hava sıcak sendromlarına neden oluyor. Sıcak sendromu da ne ki diyeceksiniz. Eğer gölgede ısı 32 derece nem oranı da 60 ın üzerine çıkarsa aman dikkat. Özellikle yaşlılarda, damar sertliği ve kalp yetmezliği olanlarda, şeker hastalarında, alkol kullananlarda durum daha da vahim.
İnsan organizmasının sıcağa karşı en önemli savunma aracı ise terleme. Terlediğimiz sürece eğer yeterince su ve tuz alıyorsak bu sendromlara dayanabiliyoruz. Bilmem dikkatinizi çekti mi millet elinde pet şişelerle dolaşıyor son günlerde.
Peki sıcaklık sendromunda ne gibi belirtiler oluyor?
En hafifi kramplar. Sıcak havalarda özellikle hareket ettikten sonra dinlenmeye geçildiğinde böyle kramplar gelişebiliyor. Bunların nedeni sadece su alınıp tuz alınmaması çoğunlukla. Tedavide de damar yoluyla tuzlu serum veriliyor zaten. Bu tip kramplarda yapacağınız hemen serin bir yere çekilip tuzlu su içmek olmalı.
Sonra bitkinlik yapabilir sıcak. Ağrı tarzında belirtiler, aşırı susama hissi, yorgunluk, halsizlik, sinirlilik ve konsantrasyon bozukluğu. Baş ağrısı ve baş dönmesi de eklenebilir. Kesin istirahat şart. Ağır sıcaklık sendromu olgularında tabii ki mutlaka bir sağlık kurumuna başvurmalı. “Aman şimdi geçer” diye hafife almamalı.
Sıcağın en ciddi zararı tabii ki çarpma. Ölüme bile neden oluyor biliyorsunuz. Nedeni vücut ısısının 41 derecenin üstüne çıkması. Kalp, beyin, böbrek, karaciğer gibi hayati organların fonksiyonları bozulabiliyor.
Sıcaktan çarpılmış kişileri mutlaka en yakın sağlık kurumuna hemen götürmek gerek. Bir yanlış yapılıyor burada. Şuuru kapalı bu kişilere su içirilmeye çalışılıyor. Eğer ambulans gelene kadar birşeyler yapmak istiyorsanız serin bir yere alın. Giysilerini çıkartın. Vücut yüzeyini ıslatın. Yelpazeleyin.
Yaz mevsiminin en sıcak ve boğucu günlerini tanımlayan eyyam-ı bahur 31 Temmuz-7 Ağustos tarihleri arasında yaşanıyordu. Bu yıl nerdeyse tüm yaz eyyam-ı bahur!
Bir inanışa göre, bu sıcak günlerin Büyük Köpek Takım Yıldızı’nda bulunan Sirius çift yıldızıyla bir bağlantısı vardı. Antik Yunan ve Antik Roma kültürlerinde de yaygın olan bu inanış nedeniyle bu günler Latince diēs caniculārēs olarak anılmaktaydı.
Çağdaş Avrupa dillerinde bu terimden türeyen adlar hâlen kullanılmaktadır. (İngilizce: Dogdays, Almanca: Hundstage gibi )
Romalılar, eyyam-ı bahur günlerini “Diēs Caniculārēs” olarak adlandırır ve Sirius yıldızıyla sıcak havaları ilişkilendirirlerdi. Sirius’un içinde bulunduğu Büyük Köpek Takım Yıldızı’ndan dolayı da Sirius’a da Köpek Yıldızı diyorlardı. Sirius’un görüldüğü tarihlerde kahverengi köpekler kurban ederek Sirius’u hoşnut etmeye çalışırlardı.
Aşırı sıcak hava dalgasının tetiklediği ve şiddetlendirdiği yangınlar, bizde ve birçok ülkede hayatı olumsuz etkiliyor. Yanan canlarımız var.
Türkiye’nin illerini saran alevler, insan hatası veya teknik arızalarla açıklanamayacak kadar sistematik ve büyük çaplı olaylar. Uzmanlar küresel ısınmanın, 2021’deki ‘Mega Yangınlar’ gibi büyük çaplı felaketleri artırabileceğine dikkati çekiyor. “İyimser senaryoya göre Türkiye’nin ortalama sıcaklığında 1,5°C ila 2,5°C, kötümser senaryoya göre ise 5°C ila 6,5°C artış, güney ve batı bölgelerdeki yağışlarda da azalma öngörülüyor. Küresel ısınma için önlem alınmazsa kuraklık şiddetlenecek, daha sık, uzun ve yoğun sıcak hava dalgalarıyla karşılaşacağız” yorumları yapılıyor.
Güzelim İzmir sıcağında kimseyi kaybetmek istemiyoruz. Eskiden yaz oldu mu hele ki üniversite sınavları bitti mi kent boşalırdı. Şimdi parasızlıktan millet tatil de yapamıyor. Hala sokaklar allahın sıcağında oraya buraya koşturan insanlarla dolu. Hala trafik felç. Çok önemli bir işiniz yoksa hele ki öğle saatlerinde sokağa çıkmasanız iyi olur diyeceğim ama bu yaşam mücadelesinde kolay mı?
Bazı atasözlerini anlamak ta mümkün değil. Yaşamla çelişiyorlar. Alın size bir tane.
Sıcaklıktan ve zenginlikten zarar gelmez.
Gelir gelir, ikisinden de gelir.
Erkan Sevinç
