Son Mühür Televizyonunda yayımlanan Sıcak Bakış programına konuk olan Yusuf Özer Tunç Erciyas’ın sorularını yanıtladı.
Kuruluş gözetimli analiz sistemi...
Yeminli Mali Müşavir Yusuf Özer yeni bir kavram olan ve yapay zekadan faydalanılan KURGAN hakkında da bilgi verdi. “KURGAN, 'Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi' anlamına gelir. Vergi Denetim Kurulu tarafından geliştirilen bir analitik denetim sistemidir. Amacı, mükelleflerin işlemlerini çeşitli kaynaklardan gelen verilerle analiz ederek riskli ya da sahte belge kullanımı ihtimali taşıyan durumları erken aşamada tespit etmektir.”
Sistemin amacı ve işleyişi
“KURGAN; e-Fatura, e-Arşiv, e-Defter, banka ve POS hareketleri, gümrük, tapu, beyanname gibi birçok farklı veri kaynağını entegre eder. Bu veriler arasında tutarsızlık, olağan dışı artış veya şüpheli işlem tespit edildiğinde sistem ilgili mükellefi riskli olarak sınıflandırabilir. Amaç doğrudan cezalandırma değil, riskin erken fark edilmesidir.”
KURGAN vergi değildir
“KURGAN bir vergi değildir; yeni bir vergi türü ya da tahsilat sistemi değildir. Vergi oranlarını veya mükellefiyetleri değiştirmez. Denetim süreçlerini dijitalleştiren, analitik karar desteği sunan bir araçtır. Vergi denetiminde kullanılan bir analiz sistemidir. Vergi Denetim Kurulu tarafından geliştirilen bu sistem, şirketlerin e-Fatura, banka hareketleri, beyanname ve diğer resmi verilerini analiz ederek riskli işlemleri tespit eder.
Örneğin, bir firmanın ölçeğiyle cirosu uyuşmuyorsa veya tedarikçi zincirinde sahte belge riski varsa, sistem bunu işaretleyebilir. Mükellef de bu durumda gerekli açıklamayı yapma veya düzeltme beyannamesi verme hakkına sahiptir. KURGAN'ın temel hedefi; sahte belge kullanımını azaltmak, vergi denetimini hızlandırmak ve denetimlerin adil şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Yani aslında hem devletin gelir kaybını önler, hem de dürüst mükellefi korur.”
KURGAN’a takılınca ceza gelmez
“Sistem riskli işlemleri tespit eder ama bu doğrudan ceza anlamına gelmez. Ancak denetim sonucunda sahte belge kullanımı kanıtlanırsa vergi ziyaı ve usulsüzlük cezaları gündeme gelebilir. KURGAN yazısı gelirse, bildirilen faturaları inceleyin, belgeleri doğrulayın, gerekirse düzeltme beyannamesi verin. Eksik belgeleri tamamlayarak açıklama sunun. KURGAN sadece büyük firmaları kapsamıyor. Tüm mükellefler analiz sistemine dahil. Ancak yüksek hacimli e-belge kullananlar ve KDV iadesi alanlar daha sık incelenebilir.
KURGAN’dan etkilenmemek için tüm kayıtlarınızı tutarlı tutun, tedarikçilerinizi kontrol edin, banka ve fatura kayıtlarını uyumlu yönetin. Gerçek mal ve hizmet hareketlerini belgeleyin. KURGAN bildirimi kamuya açık değildir. Bildirimler e-tebliğ yoluyla doğrudan mükellefe iletilir, kamuya açıklanmaz."
Yeminli Mali Müşavirlerin Tam Tasdik Denetimi
Yeminli Mali Müşavir Yusuf Özer, Tam tasdik, Yeminli Mali Müşavirler (YMM) tarafından gerçekleştirilen, mükelleflerin vergi beyanlarının doğruluğunu ve mevzuata uygunluğunu tespit etmeyi amaçlayan bir denetim hizmeti olduğunu, bu denetimin, sadece YMM'ler tarafından yapılabileceğini ve vergi güvenliğini artırmak, mükellef ile idare arasındaki güveni pekiştirmek amacı taşıdığını belirtti.
Tam Tasdik nedir?
“Tam tasdik, mükelleflerin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin, mali tablolarının ve bunlara ilişkin belgelerin YMM tarafından incelenmesi ve onaylanması sürecidir. Bu hizmet kapsamında YMM, şirketin muhasebe kayıtlarını, belgelerini ve beyanlarını detaylı şekilde analiz eder. Amaç, olası hataların önceden tespit edilmesi ve idareye doğru bilgi sunulmasıdır.”
YMM’nin rolü ve sorumluluğu
Özer, Yeminli Mali Müşavirlerin tam tastik sözleşmesi kapsamında neler yaptıklarını anlattı.
“Tam tasdik sözleşmesi kapsamında mükellefin tüm mali kayıtlarını inceler. Yapılan inceleme sonucunda düzenlenen tam tasdik raporu, vergi idaresi nezdinde önemli bir güvence belgesidir. Bu rapor, hem mükellefi hem de vergi dairesini korur. YMM, yaptığı incelemeden doğrudan sorumludur; raporunda hata veya eksiklik varsa müteselsil sorumluluk doğabilir. Tam tasdik, işletmelerin vergi beyannamelerinin doğruluğunu kontrol eden bir denetim hizmetidir.
YMM, yıl içinde mükellefin tüm mali işlemlerini inceler, belgeleri denetler ve yıl sonunda kapsamlı bir rapor hazırlar. Bu rapor, hem işletme için hem de vergi idaresi için güvence anlamına gelir. Çünkü YMM, yaptığı denetimle beyanların doğru olduğunu tasdik eder. Eğer beyanlarda hata varsa, YMM bunu tespit eder ve düzeltme önerir. Tam tasdik yaptıran mükellefler, vergi incelemesine daha az muhatap olur. Çünkü idare, YMM raporlarını ön kontrol mekanizması olarak kabul eder. Bu nedenle, tam tasdik hem devletin hem mükellefin yararınadır."
Tam tasdik zorunlu değil ama...
"Tam tasdik zorunlu değildir. Ancak belirli cirosal büyüklüğe sahip firmalar veya isteğe bağlı olarak mükellefler YMM ile sözleşme yapabilir. Vergi incelemesi riskini azaltır, hatalı beyanların önüne geçer, kurumun mali itibarını güçlendirir ve vergi idaresine güven sağlar."
Tam tasdik denetimi hangi konuları kapsar?
"Beyannameler, mali tablolar, amortismanlar, gider ve gelir kayıtları, KDV iadeleri, stopajlar, transfer fiyatlandırması gibi pek çok alanı kapsar. YMM, yıl boyunca yaptığı incelemelerin sonucunda bulgularını rapor haline getirir ve Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine elektronik olarak gönderir."
(Son Mühür/Merve Turan)
